Öteden beri büyük krallık ve imparatorluklara beşiklik yapmış bu
yarımada, endüstri devriminden sonra da gelişmişliğini korumuş ve diğer
tüm kıtalara göre endüstrileşmesini kısa sürede tamamlamıştır.
Avrupa'nın önemi, konumu, yüz ölçümü, doğal kaynakları, nüfusu ve
fiziki özelliklerinden değil sahip olduğu insan kaynağı ve onun
niteliklerinden ileri gelmektedir. İyi eğitilmiş insanlardan oluşan
nüfus, bilim ve teknolojide göstermiş olduğu ilerlemeler sayesinde
ekonomik yönden de gelişmiş ve yüksek bir hayat standardına ulaşmıştır.
Doğal kaynakları görece az olan Avrupa, bu gelişmesini tamamen eğitimli
insan kaynağına ve sömürgecilik sisteminin kazanımlarına borçludur.
Günümüzde dünyanın en büyük güç odağı olan
ABD'nin
halkı da büyük oranda Avrupa kökenlidir. Ayrıca bilimsel ve teknolojik
gelişmelerin kilometre taşları olan önemli buluşların çoğu da
Avrupalılar tarafından gerçekleştirilmiştir.
[kaynak belirtilmeli] Avrupa ülkelerinin her yönden birleşmesini amaçlayan ve bu yolda önemli aşamalar gerçekleştiren
Avrupa Birliği, Avrupa'nın yeryüzündeki gücünü ve önemini daha da artırmaktadır.
Avrupa'nın 10.yy. başlarında varsayılan 'kültürel' bölgeleri.
Avrupa Bayrağı, Avrupa Birliği Tarafından da kullanılıyor
1990 yılına kadar (
Soğuk Savaş'ın
bitimi) Avrupa'da birbirinden farklı siyasal ve ekonomik sistemler ve
bunların temsilcilerinden oluşan bloklar mevcuttu. Bunlardan biri, şimdi
de mevcut olan çok partili demokratik sistemi ve
serbest piyasa ekonomisini uygulayan Batı Bloku, diğeri ise tek partili sosyalist siyasal sistemle
ekonomiyi uygulayan Doğu Bloku'ydu. Ancak Doğu Bloku'nun lideri olan
SSCB'nin
ekonomik ve siyasal sisteminin iflas etmesiyle doğu bloğu da çökmüştür.
Eski Doğu Bloku ülkeleri, ekonomik ve siyasal sistem olarak Batı
Bloku'na yakınlaşma yolunda önemli adımlar atmışlardır. Çok partili
demokratik sisteme ve serbest pazar ekonomisine geçiş yapmanın sancıları
büyük oranda atlatılmıştır.
Avrupa Birliği'ne
yapılan başvurular olumlu karşılanmış ve başvuran ülkeler ile AB
arasında uyum çalışmaları sürdürülmektedir. Doğu Bloku'nun askeri örgütü
olan
Varşova Paktı da dağıtılmış ve eski
Doğu Bloku ülkeleri, Batı Avrupa'nın askeri örgütü olan
NATO'ya
girmek için başvuruda bulunmuşlar, bu konuda önemli gelişmeler
sağlamışlardır. Böylece Avrupa'da 1990 öncesinin askeri, ekonomik ve
siyasi kutuplaşması önemli ölçüde ortadan kalkmıştır.
Coğrafyası
-
Avrupa geleneksel olarak
Dünya'daki 7
kıtadan biri olarak düşünülmekle birlikte aslında Asya ile coğrafi açıdan bağlantılı bir kıtadır ve bazan
Avrasya adı altında anılır. Avrupa'nın geleneksel tanımına göre
Ural Dağları Avrupa'nın doğudaki sınırını oluştururlar. Güneydoğu'daki sınırını
Ural Nehri oluşturur. Sınır
Hazar denizi,
Kafkas Dağlarının zirveleri boyunca devam eder,
Karadeniz,
İstanbul Boğazı,
Marmara Denizi ve
Çanakkale Boğazı'yla belirlenir.
Akdeniz Avrupa'nın güney sınırını, Kuzey Buz denizi kuzey sınırını,
Atlas Okyanusu ise kuzey ve batı sınırını belirler.
İzlanda Avrupa'dan çok Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası olarak sayılmaktadır. Avrupa yarımadası güneyde
Afrika kıtasına oldukça yaklaşır (
Cebelitarık Boğazı 14 km). Güneydoğuda ise Asya ile hemen hemen bitişir (
İstanbul Boğazı 0,7 km.,
Çanakkale Boğazı 1,3 km.).
Avrupa'nın yüzölçümü 10.523.000 km2 dir. Bu ise yeryüzünün %2'i,
karaların % 7'si Avrasya'nın 1/5'i demektir. Avrupa, yaklaşık olarak
harita üzerinde 35 ile 70 kuzey paralel daireleri ile 10 ile 60 doğu
meridyenlerinin çerçevelediği bir üçgene benzer. Yarımadada 0-4 saat
dilimleri yer alır.
Avrupa'nın uç noktaları ise; kuzeyde Kuzey burnu (71° 10' kuzey enlemi), güneyde
Mora'nın Matapan burnu (36° 23' kuzey enlemi), Batıda Rocca (
Portekiz) burnu (9° 29' batı boylamı), doğuda Ural dağları (60° doğu boylama)'dır.
Rocca burnu ile
Ural Dağları arasındaki uzunluk 5500 km, Kuzey burnu ile Matapan burnu arasındaki genişlik 3800 km'dir.
Avrupa ülkeleri kültürleri, coğrafi konumları, yani bulundukları yer,
ekonomik, sosyal gelişmişlik gibi kriterler göz önünde bulundurularak;
Batı Avrupa ülkeleri,
Kuzey Avrupa Ülkeleri (
İskandinavya
ve Baltık ülkeleri), Akdeniz ülkeleri, Orta Avrupa ülkeleri, Doğu
Avrupa ülkeleri ve Balkan Ülkeleri gibi guruplara ayrılmaktadır.
Avrupa'nın genel coğrafî özellikleri şöyledir:
- Avrupa bir devrimler yarımadasıdır. Özellikle demokrasi, endüstriyel
ve bilimsel açıdan dünyayı etkileyen devrimleri gerçekleştirmiştir.
- Nüfus yoğunluğunun fazla olduğu bir yarımadadır. Hayat seviyesi
yüksektir. Nüfus artışı çok azdır. Hatta bazı ülkelerde nüfus azalması
vardır.
- Avrupa, dünyada ihracat ve ithalatta önde gelen yarımadadır. Dünyada üretilen endüstri ürünlerinin üçte biri bu kıtaya aittir.
- Endüstrileşmiş ülkelerin toplandığı bir kıtadır. Birleşik Krallık (İngiltere), Fransa, İtalya ve Almanya endüstrileşme açısından çok ileri durumdadır.
- Çeşitli uluslara mensup insanların yaşadığı Avrupa'da 50 civarında
devlet vardır. Komşu ülkeler arasında dil, ekonomik ve kültürel açıdan
önemli farklar bulunur.
Avrupa'ya ait ölçümler
- Nüfus yoğunluğu: 61 kişi/km²
Ekonomisi
Avrupa ülkeleri ve kuruluşlar
-
Avrupa ekonomisi, 50 farklı devlet içinde 710 milyondan fazla kişiyi
kapsar. Benzer diğer kıtalar, Avrupa devletlerinin farklı zenginlikleri,
en fakirlerinin diğer kıtalardaki en fakir devletlerin yaşam
standartlarından ve
GSYİH koşullarından çok üstünde olmasına rağmen. Zenginlikler farkı en kabaca Avrupa boyunca batı-doğu bölümünde görülebilir.
Batı Avrupa ülkelerinin hepsi yüksek GSYİH ve yaşam standartlarına sahipken Avrupa ekonomilerinin pek çoğu hala eski
Yugoslavya ve çöken
Sovyetler Birliği'inden hasıl olmaktadır. Buradaki Avrupa sözcüğü Avrupa ekonomisi sınırlarını Asya'da
Kıbrıs sınırı olarak içerir.
Kıta olarak Avrupa dünyada en büyük ekonomiye sahiptir. Avrupa'nın en geniş ulusal ekonomisi
Almanya olup, nominal GSYİH sıralamasında dünyada 3.ncü sırada,
satın alma gücü paritesi'ne (SAGP) göre beşinci sıradadır. Avrupa'nın ikincisi
Birleşik Krallık olup, nominal GSYİH'de dünya üçüncüsü ve SAGP'de altıncıdır.
Avrupa Birliği dünyanın en geniş (
IMF ve
Dünya Bankası'na göre 2005) veya ikinci en geniş ekonomisidir(CIA world Factbook-2006)
Ülkeler
-
| Ülke ve Bayrağı |
Yüzölçümü
(km²) |
Nüfus
(2002) |
Nüfus Yoğunluğu
(km²) |
Başkent |
| Doğu Avrupa: |
Azerbaycan[1] |
86.600 |
8.870.000 |
105,7 |
Bakü |
Beyaz Rusya |
207.600 |
10.335.382 |
49,8 |
Minsk |
Bulgaristan |
110.910 |
7.621.337 |
68,7 |
Sofya |
Ermenistan[2] |
29.800 |
3.002.594 |
112 |
Erivan |
Gürcistan[3] |
69.700 |
4.498.000 |
49,7 |
Tiflis |
Kazakistan[4] |
2.717.300 |
15.815.144 |
5 |
Astana |
Moldova[5] |
33.843 |
4.434.547 |
131 |
Kişinev |
Romanya |
238.391 |
21.698.181 |
91 |
Bükreş |
Rusya[6] |
3.960.000 |
106.037.143 |
26,8 |
Moskova |
Ukrayna |
603.700 |
48.396.470 |
80,2 |
Kiev |
| Orta Avrupa: |
Çek Cumhuriyeti |
78.866 |
10.256.760 |
130,1 |
Prag |
Macaristan |
93.030 |
10.075.034 |
108,3 |
Budapeşte |
Polonya |
312.685 |
38.625.478 |
123,5 |
Varşova |
Slovakya |
48.845 |
5.422.366 |
111 |
Bratislava |
Slovenya |
20.273 |
1.932.917 |
95,3 |
Ljubljana |
| Kuzey Avrupa: |
Birleşik Krallık |
244.820 |
60.201.000 |
244,2 |
Londra |
Danimarka |
43,094 |
5.368.854 |
124,6 |
Kopenhag |
Estonya |
45.226 |
1.415.681 |
31,3 |
Tallinn |
Finlandiya |
336.593 |
5.157.537 |
15,3 |
Helsinki |
İzlanda |
103.000 |
307.261 |
2,7 |
Reykjavík |
İrlanda |
70.280 |
4.234.925 |
60,3 |
Dublin |
Letonya |
64.589 |
2.366.515 |
36,6 |
Riga |
Litvanya |
65.200 |
3.601.138 |
55,2 |
Vilnius |
Norveç |
270.000 |
4.527.984 |
11,8 |
Oslo |
İsveç |
449.964 |
9.090.113 |
19,7 |
Stokholm |
| Güney Avrupa: |
Arnavutluk |
28.748 |
3.544.841 |
123,3 |
Tiran |
Andorra |
468 |
68.403 |
146,2 |
Andorra la Vella |
Bosna-Hersek |
51.129 |
3.964.388 |
77,5 |
Sarayova |
Hırvatistan |
56.542 |
4.390.751 |
77,7 |
Zagreb |
Türkiye[7] |
814.578 |
72.561.312 |
94,6 |
Ankara |
Yunanistan |
131.940 |
10.645.343 |
80,7 |
Atina |
İtalya |
301.230 |
58.751.711 |
191,6 |
Roma |
Makedonya |
25.333 |
2.054.800 |
81,1 |
Üsküp |
Malta |
316 |
397.499 |
1.257,9 |
Valletta |
Karadağ[8] |
13.812 |
616.258 |
44,6 |
Podgorica |
Kıbrıs Cumhuriyeti[9] |
9.251 |
788.457 |
85 |
Lefkoşa |
Kosova[10] |
10.887 |
2.200.000 |
220 |
Priştine |
Portekiz[11] |
91.568 |
10.084.245 |
110,1 |
Lizbon |
San Marino |
61 |
27.730 |
454,6 |
San Marino |
Sırbistan[12] |
77.474 |
9.663.742 |
109,4 |
Belgrad |
İspanya[13] |
498.506 |
40.077.100 |
80,4 |
Madrid |
| Batı Avrupa: |
Avusturya |
83.858 |
8.169.929 |
97,4 |
Viyana |
Belçika |
30.510 |
10.274.595 |
336,8 |
Brüksel |
Fransa[14] |
547,.030 |
59.765.983 |
109,3 |
Paris |
Almanya |
357.021 |
83.251.851 |
233,2 |
Berlin |
Lihtenştayn |
160 |
32.842 |
205,3 |
Vaduz |
Lüksemburg |
2.586 |
448.569 |
173,5 |
Lüksemburg |
Monako |
1,95 |
31.987 |
16.403,6 |
Monako |
Hollanda[15] |
41.526 |
16.318.199 |
393 |
Amsterdam |
İsviçre |
41.290 |
7.301.994 |
176,8 |
Bern |
| Toplam |
10.396.619 [16] |
694.270.001[17] |
66,8 |
Notlar
- ^ Azerbaycan bir Doğu Avrupa ve Batı Asya ülkesi olduğu için, nüfus ve yüzölçümü bilgileri sadece Avrupa'daki kısmına göre verilmiştir.
- ^ Ermenistan aslında tamamen Asya kıtasındadır. Fakat tarihi ve politik nedenlerden dolayı Avrupada kabul edilir.
- ^ Gürcistan
bir Doğu Avrupa ve Batı Asya ülkesi olduğu için, nüfus ve yüzölçümü
bilgileri sadece Avrupa'daki kısmına göre verilmiştir. Ayrıca ayrılıkçı
bölgeler Abhazya ve Güney Osetya dahil.
- ^ Kazakistan bir Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkesi olduğu için, nüfus ve yüzölçümü bilgileri sadece Avrupa'daki kısmına göre verilmiştir.
- ^ Ayrılıkçı bölge Transdinyester dahil.
- ^ Russia bir Doğu Avrupa ve Kuzey Asya ülkesi olduğu için, nüfus ve yüzölçümü bilgileri sadece Avrupa'daki kısmına göre verilmiştir.
- ^ Türkiye bir Güneydoğu Avrupa ve Batı Asya ülkesi olmasına rağmen nüfus ve yüzölçümü bilgileri bütün Türkiye'yi kapsar.
- ^ Sırbistan-Karadağ'dan 3 Haziran 2006'da bağımsızlığını elde etti.
- ^ Kıbrıs
aslında tamamen Asya kıtasındadır. Fakat tarihi ve politik nedenlerden
dolayı Avrupada kabul edilir. Ve bilgiler KKTC'yi de kapsar.
- ^ Sırbistan'dan 17 Şubat 2008'da bağımsızlığını elde etti.
- ^ Sadece Avrupa kıtasındaki kısmının bilgilerini içerir.
- ^ Bilgilere Kosova dahil.
- ^ Afrika kıtasındaki toprakları hariç.
- ^ Sadece Avrupa'daki kısmının bilgileri.
- ^ Sadece Avrupa kıtasındaki kısmının bilgileri verilmiştir.
- ^ Toplam yüzölçümü ülkelerin sadece Avrupa kıtasındaki topraklarını içerir.
- ^ Toplam nüfus ülkelerin sadece Avrupa kıtasındaki nüfusunu içerir.